Nogmaals samenwoners, finaal verrekenbeding
Eerder dit jaar zijn in een column al de nodige overwegingen gegeven voor partners die gaan samenwonen maar (nog) niet gaan trouwen of nog geen geregistreerd samenlevingscontract aangaan. Voor de volledigheid, want ik hoor het misverstand nog dagelijks: een notarieel samenlevingscontract is NIET hetzelfde als een geregistreerd partnerschap. Een geregistreerd partnerschap is gelijk te stellen met het huwelijk en dat heb je nu juist niet als ongehuwde samenwoners.
Zoals eerder aangegeven geeft het samenwonen niet zomaar recht op het inkomen of het vermogen van je partner en ontstaat er geen gemeenschap van goederen, zoals bij een huwelijk (zonder huwelijkse voorwaarden). Dat wil echter niet zeggen dat je dan ook niet kan doen alsóf je gemeenschap van goederen hebt. Zoals in huwelijkse voorwaarden soms het zogenoemde 'finaal verrekenbeding' wordt opgenomen, kan dat ook in een samenlevingscontract worden vastgelegd.
Lange tijd was het ongewis of dat finaal verrekenbeding wel kon worden opgenomen in een samenlevingscontract vanwege de fiscale gevolgen die de afspraak kon hebben. Het finaal verrekenbeding bepaalt namelijk dat bij einde van de relatie (anders dan door overlijden) er in waarde wordt afgerekend alsof er gemeenschap van goederen was. Omdat door die afspraak vermogen verschuift was lang de opvatting dat er sprake was van een schenking en dus schenkbelasting. Die kou is inmiddels uit de lucht. Voorts zou, indien een van beiden een eigen huis had, mogelijk sprake zijn van een economische overdracht belast met overdrachtsbelasting. Ook die lucht is geklaard.
De afspraak in het samenlevingscontract dat je afrekent alsof er gemeenschap van goederen was lijkt dus vandaag de dag niet op fiscale problemen te stuiten. Althans bij het uit elkaar gaan. Finaal verrekenen bij overlijden is echter iets anders. Het is onzeker hoe de belastingdienst aankijkt tegen het 'nabootsen' door samenwoners van regels die gelden voor gehuwden. Als partners trouwen in gemeenschap van goederen is dat geen schenking. Als partners trouwen buiten gemeenschap van goederen, maar afspreken om bij scheiding en overlijden te doen alsof gemeenschap van goederen bestond, dan heeft ook dat geen fiscale consequenties, omdat dat beschouwd wordt als 'terugkeer' naar de basisregel (namelijk gemeenschap van goederen).
Voor samenwoners bestaat er niet zo'n basisregel, zoals voor gehuwden, zodat onduidelijk is wat er fiscaal geldt als samenwoners afspreken dat er bij overlijden een soort gemeenschap van goederen bestaat. Voor de zekerheid gaan we er op dit moment van uit dat het finaal verrekenbeding bij overlijden niet de gewenste fiscale gevolgen heeft.
Kortom, er is weer wat extra 'ruimte' om het samenlevingscontract verder geheel op maat in te vullen, maar dan moet je het natuurlijk wel doen!