In je mik!
Je bent erfgenaam en dan? Een vraag van alle tijden en dus ook terugkerend in columns, zoals de golf die keer op keer de kust raakt. Soms woest, soms zacht strelend, maar altijd aanwezig. Ofwel, hoe zit het eigenlijk als je erfgenaam bent? Heb je nog een keuze of moet je gewoon aanvaarden? Moet je eigenlijk altijd naar een notaris? Kort antwoord in het algemeen: je hebt als erfgenaam een keuze en je moet je voordat je een keuze maakt ongelofelijk goed laten informeren, maar tussenkomst van een notaris is niet altijd regel.
Als een bank de banktegoeden van de overledene blokkeert, moet je doorgaans naar een notaris voor de zogenoemde verklaring van erfrecht. De bank wil namelijk de zekerheid hebben dat het betreffende banktegoed aan de goede persoon/personen toekomt. De notaris controleert of er een testament is en vraagt dat testament op. Als er geen testament is stelt de notaris vast wie de wettelijke erfgenamen zijn. De erfgenamen worden vervolgens benaderd met het verzoek om ten aanzien van het erfgenaamschap een keuze uit te brengen. Als het goed is wordt die keuze in een soort bijsluiter goed toegelicht.
Als erfgenaam heb je namelijk de volgende keuzen: zuiver te aanvaarden, niet te aanvaarden (=verwerpen) of beneficiair te aanvaarden. Nietsdoen is geen keuze en geen optie. Een erfplicht heb je dus eigenlijk niet, hoewel je wel de plicht hebt een keuze te maken.
Je hoeft geen erfgenaam te zijn. Je kunt ook verwerpen. Maar pas op. In beginsel betekent verwerpen dat plaatsvervulling van toepassing is: jouw erfdeel schuift dan door naar jouw kinderen. Die kunnen natuurlijk strikt genomen ook weer verwerpen, maar dat is lastig als ze minderjarig zijn. Voor verwerping namens minderjarige kinderen heb je toestemming van de rechter nodig. En voor verwerpen is griffierecht verschuldigd. De verwerping zelf namelijk gaat, net zoals bij beneficiair aanvaarden, via de rechtbank.
Zuiver aanvaarden betekent dat je de nalatenschap neemt zoals die komt. Met alle daaraan verbonden rechten en verplichtingen. Als de nalatenschap negatief is, dan kun je in je eigen vermogen voor dat tekort worden aangesproken. Ook als je je ondubbelzinnig gedraagt als erfgenaam word je in beginsel geacht zuiver te hebben aanvaard en kun je dus ook niet meer beneficiair aanvaarden of verwerpen.
Beneficiair aanvaarden betekent dat je de schulden en verplichtingen aanvaardt, maar alleen voor zover daar activa/rechten tegenover staan. Door de beneficiaire aanvaarding moeten de regels van de wettelijke vereffening worden gevolgd. Deze vereffening gaat gepaard met de nodige formaliteiten en eisen die je ook echt in acht moet nemen. Die formaliteiten zijn ervoor om betreffende schuldeisers van de nalatenschap te beschermen. Als je die eisen niet goed in acht neemt dan kan het zijn dat je alsnog aansprakelijk wordt gesteld.
Kortom, bezint eer gij begint.