Vriendendienst

De sloepenhaven en de parkeerplaats van Fort Uitermeer werden op 9 september officieel geopend door burgemeester Bas Jan van Bochove en gedeputeerde van provincie Noord-Holland Joke Geldof, in aanwezigheid van de groep van Stichting Uiteraard Uitermeer en een flink aantal genodigden. Weespers waren tijdens het daaropvolgende weekend van Open Monumentendag van harte uitgenodigd.

Het terrein van Fort Uitermeer is een paradijsje. Het ligt aan de zuidgrens van Weesp, tussen de Vecht en het Naardermeer, vlak bij de N236 naar 't Gooi. Wie met zijn bootje aan komt varen, kan niet alleen terecht aan de al eerder aangelegde sloepensteiger aan de Vecht, maar kan ook een plaatsje claimen in de nieuwe sloepenhaven. Verborgen achter het riet, uit het zicht van passanten, biedt een steiger plaats aan een achttal bootjes.

André Roosken, Lieuwe Veerman en Niek Roozen van Stichting Uiteraard Uitermeer leggen met enthousiasme uit wat een bezoeker kan beleven op het fort. In de nieuwe haven is een oplaadpaal voor het opladen van elektrische sloepjes en er kan intussen genoten worden op het terras van Paviljoen Uit&Meer. Om het terrein niet onwenselijk te belasten met auto's is er nu een parkeerterrein aan de overkant van de 's-Gravelandseweg gerealiseerd. Met een plezierig wandelingetje kunnen bezoekers hun weg vinden naar het al vijf jaar eerder gerealiseerde Paviljoen Uit&Meer of naar plofhuisje nummer 5 - voorheen de huisvesting van de muskusrattenbestrijding - waar een informatiecentrum en een werkplaats zijn ingericht. De vriendengroep die dat allemaal tot stand heeft gebracht werd in 2008 geformaliseerd tot Stichting Uiteraard Uitermeer. Ze zijn apetrots. "Dit prachtige gebied ontwikkelt zich zoals wij ons vanaf het begin voor ogen hadden tot een gebied waar de historische, culturele en natuurwaarden in balans gekoesterd worden. Alles wat hier de laatste tien jaar is gebeurd, gaat volgens ons oorspronkelijke plan uit 2006. Toen hadden we nog geen idee van wat er op ons pad zou komen, maar blijkbaar waren we met ons burgerinitiatief visionair."

Samen in de boot
Zet elf ondernemende en geëngageerde mannen bij elkaar in een sloep en dan weet je dat er gediscussieerd wordt: meningen – over de wereld, over Nederland en vanzelfsprekend ook over de gedeelde woonplaats Weesp – worden met veel plezier geventileerd. Dus toen vriend Frans Cladder als lid van de Vechtplassencommissie in 2006 vertelde dat provincie Noord-Holland middels een prijsvraag het onderhoud en dus het behoud van Fort Uitermeer aan een ontwikkelaar wilde overdoen, vlogen in de boot de ideeën over en weer. Dit brok geschiedenis en de door de provincie ingezette consolidatie was ze tijdens de wekelijkse roeitochten niet ontgaan. Dat de mannen met elkaar tot veel in staat waren hadden ze al eerder laten zien, toen ze als betrokken ouders een uitbreiding en renovatie van het schoolplein van de Van der Muelen-Vastwijkschool realiseerden. Maar dit was andere koek. Zouden ze dit ook van de grond kunnen krijgen? Voor ze het wisten, zaten ze gebogen over de tekeningen van Fort Uitermeer en de lijst met voorwaarden voor herontwikkeling die de provincie had opgesteld. De tot voorzitter gebombardeerde Lieuwe Veerman legt uit: "De provincie had tussen 2003 en 2006 bijna 1 miljoen euro geïnvesteerd in de consolidatie van het torenfort en de kanonremise. De provincie zocht een manier om dit cultuurhistorische terrein te behouden door het op een gezonde manier te laten ontwikkelen door een derde partij. Om het realistisch te maken, gaven ze de voorkeur aan een toeristische, recreatieve herontwikkeling. Met een programma van eisen daagden ze projectontwikkelaars uit: wel toegestaan een hotel of restaurant, niet toegestaan een casino; wel toegestaan een museum, atelier of archeologische attractie, niet een midgetgolf of een survivalpark. Een stuurgroep met daarin vertegenwoordigers van de provincie, de gemeente, het waterschap en Recreatie Noord-Holland zouden uit de ingestuurde voorstellen een voorkeurskandidaat selecteren. En dat werden wij. Heel bijzonder eigenlijk, want onze initiatiefgroep was de enige kandidaat die geen vermogen meebracht. Als wij onze plannen niet financieel haalbaar konden maken, dan was de plek aan een ontwikkelaar gegund die 2 miljoen meebracht voor een wellnescentrum. Wij brachten alleen onze deskundigheid, ervaring en vooral ons netwerk mee. De provincie, maar ook de gemeente, heeft echt haar nek uitgestoken om met ons als ontwikkelpartij in zee te gaan. Een vertrouwen dat we koesteren en waar willen maken." In 2009 was de officiële overdracht van Fort Uitermeer door de provincie aan de Stichting Uiteraard Uitermeer. Veerman: "Ik hoor ons nog zeggen tegen elkaar: 'Als ook maar iemand voor ons een persoonlijk financieel belang bij dit project krijgt, dan stoppen we ermee. Onze vriendschap staat voorop.' Deze afspraak heeft ervoor gezorgd dat we er al tien jaar zuiver en belangeloos in staan."

Vuurlinie
Fort Uitermeer, knooppunt in de Stelling van Amsterdam en de Nieuwe Hollandse Waterlinie, nu als pleisterplaats. Met een restaurant om te genieten van dit mooie stukje natuur aan de Vecht, militaire plofhuisjes als educatiecentrum om de cultuurhistorische waarde van het fort uit te dragen, een versterkte natuurwaarde voor de aanwezige vleermuizen en andere flora en fauna, en kleinschalige recreatie door het fort een overstapplaats te laten zijn voor boottoeristen, fietsers en wandelaars. En dan is het ook nog de thuishaven geworden van Sloeproeivereniging De Spiering. Niek Roozen: "Dat was ons oorspronkelijke plan, waarin al die jaren weinig aan is veranderd. Alles wat we hier doen is met liefde voor deze plek. Uitgangspunt was ook om het fort meer te betrekken bij Weesp. Dat nu Weesper promotieboot De Vuurlinie een aantal malen per week tussen het centrum en Fort Uitermeer heen en weer pendelt, heeft de betrokkenheid van Weesp met het fort alleen maar vergroot.

Vliegwiel
De financiering was nog een hels karwei. Essentieel was de opening van Paviljoen Uit&Meer in 2011, met een dienstweg en een klein parkeerterrein. De huurinkomsten van het restaurant werden ingezet als vliegwiel om de andere onderdelen van het project te realiseren. André Roosken benadrukt dat het allemaal niet van een leien dakje ging: "Tussen 2008 en 2010 gebeurde er eigenlijk helemaal niets. Niemand die in die crisisjaren durfde te investeren, geen bank die geld durfde te lenen. We zagen geen uitweg meer en gooiden bijna de handdoek in de ring. Wat is het dan fijn dat je wekelijks bij elkaar in de boot zit. Dat we tijdens wedstrijden als team bereid en gewend zijn om tot het uiterste te gaan en om te blijven geloven in de goede afloop. Dat kenmerkt ons. Dus ook in dit proces hebben we elkaar echt moed ingepraat en steeds weer uitwegen gezocht. De steun van de KNHM, de heidemaatschappij die burgerinitiatieven ondersteunt, was onontbeerlijk. Na veel gesprekken vonden we Rabobank Amstel en Vecht bereid om ons als groep een ton te lenen. Daarnaast hebben we als groep eenzelfde bedrag op tafel gelegd. Ieder naar rato, omdat we geloven in dit project. Samen met een subsidie van het VSB voor culturele projecten hadden we toen de vereiste drie ton bij elkaar om de noodzakelijke horecavoorziening te bouwen. Zonder dit vliegwiel had het plan geen toekomst."

"Dat wij als groep geen winstoogmerk hebben, maakt ons een aantrekkelijke gesprekspartner", zo concludeert Roozen. Uit het brede netwerk van de groepsleden worden steeds de juiste mensen aan tafel uitgenodigd. Zo ontstond het ludieke plan dat Boskalis, de aannemer die de herinrichting van de langs Uitermeer lopende N236 voor zijn rekening neemt, het manschappenhuis op het terrein restaureerde en daar met het managementteam gedurende de twee jaar van het N236-project zijn intrek neemt. Na afloop beschikt Uiteraard Uitermeer over een gerestaureerd pand. De plofhuisjes worden zo ontwikkeld dat ze zichzelf financieel bedruipen. Roozen: "Wij benaderen deze plek met het grootste respect en acteren volledig in de aard van de eisen die de provincie aan de herontwikkeling stelden. Zonder herontwikkeling zou dit hele gebied ten onder zijn gaan."