Synagoge was bijna halve eeuw uit beeld
In het kader van jubilea als rode draad in deze editie: op 22 juni dit jaar is het 25 jaar geleden dat Stichting Vrienden van de Weesper Synagoge de synagoge aan de Nieuwstraat in beheer kreeg. Dat ging niet zonder slag of stoot.
Er zijn monumenten die dat niet altijd waren. Neem de synagoge aan de Nieuwstraat in Weesp, die dateert uit 1842. Tot in de Tweede Wereldoorlog was dit het gebedshuis voor de Joodse gemeenschap uit Weesp, Weesperkarspel en omstreken. Weesp had destijds een redelijk grote Joodse gemeenschap, maar in 1942 werden vrijwel alle joden uit Weesp weggevoerd en de meesten van hen zijn later in concentratiekampen vermoord. Na de oorlog bestond de Joodse gemeenschap niet meer en werd er gezocht naar een andere bestemming.
12.150 gulden
In 1949 wordt het gebouw voor 12.150 gulden (600 euro) verkocht aan garagehouder L. Knol die er een garage van maakt. De resterende bezittingen, bestaande uit het huis van de voorzanger, drie huisjes aan de Middenstraat en enkele bescheiden rekeningen gingen over naar de synagoge in Bussum. In november 1951 worden het huis in de Sleutelsteeg en de drie arbeidershuisjes aan de Middenstraat voor bij elkaar 4.000 gulden verkocht aan Knol.
Unieke kans
Nadat de garage verhuisde en de synagoge weer in handen kwam van de gemeente, was lange tijd niet helder wat ermee zou gebeuren. In 1995 kwam het college van B en W daarom met het voorstel de synagoge te verkopen. Rob Sikking, eigenaar van de modezaak Zipper in de Slijkstraat, had daar wel oren naar want dit was een unieke kans voor een pracht winkel. Tegenstanders van dit plan, met professor Arnold Heertje voorop, hebben toen een stichting opgericht om te kijken of zij het pand konden aankopen.
Hypotheek
De helft van de 550.000 gulden wist de stichting zelf bijeen te krijgen. De andere helft kon via een hypotheek. Toen kwam de vraag: aan wie wordt de koop gegund? Uiteindelijk werd in maart 1996 met een meerderheid van slechts één stem door de gemeenteraad besloten de synagoge aan de stichting te verkopen.
Lokaal beheer
Voorwaarde was dat een lokale groep het beheer en onderhoud zou regelen. Dat werd de stichting Vrienden van de Weesper Synagoge die momenteel wordt voorgezeten door voormalig raadslid Frida Bodisco-Massink. In de synagoge worden met regelmaat concerten, lezingen en exposities gehouden. De ruimte wordt dan verhuurd aan de initiatiefnemer, maar de stichting organiseert zelf eveneens activiteiten, zoals de jaarlijkse Bouhuijslezing. Ook is de synagoge sinds 2003 weer in gebruik als joods gebedshuis. Het joodse kerkgenootschap Masorti uit Almere houdt hier de sjoeldiensten en dergelijke.
Voor de stoep liggen de ‘struikelstenen’ met de namen van de in 1942 weggevoerde Joodse burgers in Weesp die geen vast adres hadden.
Momenteel wordt de synagoge gerestaureerd. Sinds anderhalf jaar vertoont de voorgevel namelijk steeds meer scheuren en de zijgevel is ‘uitgebold’. De zijgevel moest acuut gestut worden om vervolgens funderingsonderzoek te kunnen uitvoeren. De hele procedure voor toestemming duurde ruim een jaar, maar het funderingsonderzoek vond in februari plaats. Tot opluchting van de stichting was de fundering in orde. De scheuren in de voorgevel hebben waarschijnlijk te maken met een lichte verzakking nadat de voormalige garagevoorkant weer teruggebracht is naar de oorspronkelijke staat bij een restauratie in de jaren tachtig van de vorige eeuw. Dit zal hersteld worden. De uitbolling van de zijgevel moet nu permanent gestabiliseerd worden.
