Samengesteld gezin? Reflecties III: vruchtgebruik
Alweer de derde column met overwegingen in geval van een samengesteld gezin. Laten we eens wat dieper duiken in de inhoud van een testament en in deze bijdrage meer bijzonder: het vruchtgebruik testament. Dit testament dient op geen enkele wijze verward te worden met het langstlevende testament oude stijl, waarin de ouderlijke boedelverdeling ook wel werd aangeduid met vruchtgebruik bij de langstlevende. Zowel in de wettelijke verdeling van heden ten dage als in de ouderlijke boedelverdeling is namelijk sprake van vol eigendom bij de langstlevende en dus juist géén vruchtgebruik.
Een waarschuwing vooraf: vruchtgebruik lijkt vrij ideaal, maar kan zeer ongewenste gevolgen hebben. Vruchtgebruik is de middenweg, maar in lang niet alle gevallen de ‘gulden’ middenweg. Met vruchtgebruik probeer je recht te doen aan je partner én aan je kinderen, dus vandaar dat het een hele goede optie lijkt. Ook aan de wens dat ‘de langstlevende in het huis moeten kunnen blijven wonen’, lijkt tegemoetgekomen. De langstlevende kan tenslotte in het huis blijven wonen en de kinderen zijn eigenaar van het huis. Dus bij einde van het vruchtgebruik bij overlijden van de langstlevende wast het blooteigendom bij de kinderen aan tot vol eigendom. Huis is van de kinderen en de langstlevende heeft er kunnen wonen.
So far so good, maar wat maakt vruchtgebruik dan zo ontzettend lastig? Vooreerst de erfbelasting. Over de verkrijgingen is erfbelasting verschuldigd, dus ook door de kinderen. Indien echter het huis moet worden verkocht om de belasting te betalen, wordt dat lastig omdat er een bewoner in zit.
Ook ten aanzien van de lasten en het onderhoud van de woning kan de nodige onenigheid ontstaan. Wie betaalt wat en dan met name in de gevallen die niet zijn vastgelegd? Zou onderhoud van het dak door de kinderen moeten worden betaald of door de gebruiker? Stel dat de kinderen dat als eigenaren moeten betalen, hebben ze dan eigenlijk wel het geld daarvoor? En als ze het al kunnen betalen, hoeveel haast zouden ze maken met dat onderhoud, terwijl de langstlevende steeds maar pannetjes onder het dak plaatst en leegt. Trouwens ,wat als de langstlevende een nieuwe partner ontmoet. Mag die dan ook zomaar in de woning wonen? Nu we het er toch over hebben: hoelang duurt eigenlijk het vruchtgebruik? Levenslang of een bepaalde - beperkte - periode?
Kortom, omdat glazen bollen al een tijdje niet meer te krijgen zijn, is het lastig om alle scenario's te overzien en keuzes te maken, waardoor vruchtgebruik soms zeer lastige en onbedoelde gevolgen kan hebben. Dat neemt niet weg dat het onder omstandigheden een te onderzoeken optie zou kunnen zijn.